Wchodzi w życie ustawa o komisji weryfikacyjnej ds. reprywatyzacji w Warszawie

Dziś weszła w życie ustawa z dnia 9 marca 2017 roku o szczególnych zasadach usuwania skutków prawnych decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości warszawskich, wydanych z naruszeniem prawa (Dz.U. z 2017 r. poz. 718). Na jej podstawie nastąpi powołanie przy Ministrze Sprawiedliwości specjalnej komisji, która ponownie przyjrzy się sprawom reprywatyzacji warszawskich nieruchomości objętych dekretem Bieruta.

Weryfikacji podlegać będą dwie kategorie “decyzji reprywatyzacyjnych”. Po pierwsze chodzi o decyzje o stwierdzeniu wydania z naruszeniem prawa decyzji o odmowie uwzględnienia wniosku dekretowego o którym mowa w art. 7 ust. 1 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy (czyli tzw. orzeczenia dekretowego). Druga kategoria to decyzje w przedmiocie ustanowienia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości warszawskiej, czyli decyzje po ponownym rozpatrzeniu wniosku dekretowego. Ciekawą rzeczą jest to, że postępowanie ze strony komisji może objąć nie tylko decyzje unieważniające orzeczenia dekretowe, ale też decyzje “tylko” stwierdzające wydanie orzeczeń dekretowych z naruszeniem prawa, na podstawie których przyznano w sądzie odszkodowanie. Weryfikowana będzie więc nie tylko reprywatyzacja “w naturze”, ale także postępowania w których przyznano odszkodowanie w pieniądzu.

Co może zrobić komisja? Komisja będzie działać jako szczególnego rodzaju kolegialny organ administracji publicznej, a postępowanie przed nią będzie kończyć się decyzją administracyjną. W wyniku postępowania przed komisją wyda ona decyzję, w której:

• utrzyma w mocy decyzję reprywatyzacyjną,
• uchyli decyzję reprywatyzacyjną w całości lub części i w tym zakresie orzeknie co do istoty sprawy,
• uchyli decyzję reprywatyzacyjną w całości i przekaże sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi, który wydał ostateczną decyzję reprywatyzacyjną, jeżeli decyzja ta została wydana z naruszeniem prawa, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie,
• w razie, gdy decyzja reprywatyzacyjna wywołała nieodwracalne skutki prawne, stwierdzi wydanie tej decyzji z naruszeniem prawa i wskaże okoliczności, z powodu których nie można jej uchylić,
• umorzy postępowanie.

Uchylenie decyzji reprywatyzacyjnej o którym mowa w punktach 2-4 powyżej nastąpi kiedy:

• dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;
• decyzja reprywatyzacyjna została wydana w wyniku przestępstwa;
• wyszły na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji reprywatyzacyjnej, nieznane organowi, który ją wydał;
• decyzja reprywatyzacyjna została wydana bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa;
• stroną postępowania o wydanie decyzji reprywatyzacyjnej była osoba, która nie była osobą uprawnioną w rozumieniu art. 7 ust. 1 dekretu, lub przeniesienie roszczeń do nieruchomości warszawskiej było rażąco sprzeczne z interesem społecznym, w szczególności jeżeli nastąpiło w zamian za świadczenie wzajemne rażąco niewspółmierne do wartości nieruchomości warszawskiej;
• wydanie decyzji reprywatyzacyjnej doprowadziło do skutków rażąco sprzecznych z interesem społecznym lub skutków sprzecznych z celem, dla którego ustanowiono użytkowanie wieczyste, w szczególności do zastosowania uporczywie lub w sposób istotnie utrudniający korzystanie z lokalu w nieruchomości warszawskiej groźby bezprawnej, przemocy wobec osoby lub przemocy innego rodzaju w stosunku do osoby zajmującej ten lokal;
• decyzja reprywatyzacyjna została wydana pomimo przyznania, na podstawie przepisów odrębnych, świadczenia w związku z przejściem własności nieruchomości; decyzja reprywatyzacyjna dotyczy osoby prawnej powstałej przed dniem 1 września 1939 r., której akcje lub udziały objęto w sposób niezgodny z prawem.

Ustawa zawiera szereg interesujących rozwiązań dotyczących samego postępowania. W postępowaniu przed komisją obligatoryjne będzie zwołanie rozprawy, a na osobę wezwaną która się nie stawi komisja będzie mogła nałożyć grzywnę w wysokości do 10 000 złotych. Komisja będzie mogła również wydać postanowienie o wpisie w księdze wieczystej ostrzeżenia o toczącym się przed nią postępowaniu, a w przypadku decyzji, która nie wywołała nieodwracalnych skutków prawnych, także ustanowić zakaz zbywania lub obciążania nieruchomości. Na wniosek przewodniczącego komisji prokurator dokona przeszukania pomieszczeń lub innych miejsc lub dokona zajęcia rzeczy w celu zabezpieczenia dowodu w sprawie. Prokurator będzie też musiał składać komisji informacje o toczących się postępowaniach karnych związanych ze sprawą.

Ustawa zabezpiecza także interesy lokatorów nieruchomości zreprywatyzowanych z naruszeniem prawa. Komisja będzie mogła przyznać osobie poszkodowanej odszkodowanie za poniesioną szkodę lub zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, jeżeli wobec tej osoby zastosowano uporczywie lub w sposób istotnie utrudniający korzystanie z lokalu groźbę bezprawną, przemoc wobec osoby lub przemoc innego rodzaju lub podwyższono czynsz albo inne opłaty za używanie lokalu w stosunku do czynszu określonego na podstawie art. 8 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, jeżeli spowodowało to istotne pogorszenie jej sytuacji materialnej. Odszkodowanie takie (lub zadośćuczynienie) będzie przyznawane w formie decyzji administracyjnej, a zobowiązanym do jego zapłaty będzie gmina m. st. Warszawy. Lokator będzie miał 30 dni od dnia w którym decyzja komisji uchylająca decyzję reprywatyzacyjną stała się ostateczna na złożenie odpowiedniego wniosku. Co ciekawe m. st. Warszawa będzie mogło złożyć sprzeciw od takiej decyzji do komisji, co będzie równoznaczne z przekazaniem sprawy do sądu powszechnego, a lokator stanie się w tym postępowaniu powodem (czyli jest to to rozwiązanie podobne jak w przypadku wniosku użytkownika wieczystego o aktualizację opłaty rocznej).

Powyższe to tylko wycinek rozwiązań z nowej ustawy. Warto nadmienić że od decyzji komisji uchylających decyzje reprywatyzacyjne będzie jednak możliwe złożenie skargi do sądu administracyjnego.